Poezja i życie...

     Ta odrobina melancholii, którą wyrażają zebrane przeze mnie tutaj utwory nie jest wcale wielka - znam o wiele bardziej melancholijne utwory - japońskie, chińskie, perskie, indyjskie i greckie. Postanowiłem jednak zachować pewien umiar i zrezygnowałem z ich przytoczenia. Poezja współczesna też bywa naznaczona poczuciem tragiczności i absurdu. Z ogólnych konstatacji dotyczących życia jest tu jedynie czterowiersz Omara Chajjama i pytanie autora budyjskiej Dhammapady. Znaleźli oni zresztą, w innych utworach, jakieś wyjście z pesymizmu. Reszta to już tylko uchwycone sytuacje życia, niewesołe wprawdzie, a nawet tragiczne, ale nie możemy na ich podstawie niczego wnosić o życiu, które nie sprowadza się do tych granicznych sytuacji. Szczególny przez pewne poczucie humoru jest wiersz Dickinson...Przytaczając je nie chciałbym nikogo zasmucić, a jedynie pokazać jak bliskie są one realnego życia i przeżyć, i że nie ma w nich żadnej intelektualnej oschłości, jaką doktryner byłby skłonny im przypisać. Pominąłem te, które najbardziej mnie wzruszają, ponieważ muszę jakoś przeżyć kolejny dzień.  Chciałbym powrócić do mej wcześniejszej myśli, że poezja, w przeciwieństwie do filozofii, czy metafizyki, może z czułością i bezpośredniością ukazywać różne strony życia.  Pewne uroszczenie polega na tym, że autorom takich utworów całkiem bezpodstawnie odmawia się pogody ducha. Wspominając dwóch studentów-kamikadze, chciałem też dotknąć kwestii idealizmu, bohaterstwa, które mimo pozorów (a czasem nie tylko pozorów) piękna, może być bezsensowną ofiarą. Mógłbym tu przytoczyć wiersz Baczyńskiego "Deszcze", ale wolałem pokazać rozterki ludzi, z których działaniem emocjonalnie się nie identyfikujemy.      

 

 "Przeczucie - jest tym długim Cieniem  - na Trawniku  znakiem - że słońca zachodzą i nikną - 

Powiadomieniem zaskoczonej Trawy                                O tym - że wkrótce Mrok się jej przytrafi"

(Emily Dickinson) Przekład S. Barańczak 

 

"Skoro niebo się wzbogaca tylko o zmartwienia              i buduje tylko po to, żeby znowu burzyć,                     gdyby ci, co jeszcze dotąd na ten świat nie przyszli, znali naszą na nim dolę, nie przyszliby wcale."

   (Omar Chajjam) Przeklad W.Dulęba. 

 "Chciałbym być jeszcze trochę tutaj,

   Pośród śniegów i dzieci pożyć,

   Ale uśmiech nie sługa - nie słucha, 

   Nieprzekupny, jak droga się droży."

   (Osip Mandelsztam) przekład S. Barańczak 

 

   "Jak gdyby dynie porzucone późną jesienią

              na pustkowiu, -

      Bieleją tak człowiecze czaszki, - patrzymy

              na to, - skąd więc radość?" 

  (Dhammapada)Przekład S. Fr. Michalski

 

     Z "Dzienników Kamikadze" (Emiko Ohnuki-Tierney

Kamikadze Diaries, The University of Chicago, 2006;

przekład W. Sadkowski, Fontanna 2007). 

"Abstrakcyjne rozprawianie o śmierci, takie, jakie uprawiali klasycy filozofii, jest łatwe. Ale ja boję się śmierci prawdziwej i nie wiem, czy zdołam zapanować nad tym lękiem. 

Nawet z krótkiego życia zachowuje się wiele wspomnień. Bardzo trudno rozstać się z życiem, w którym zaznało się tyle dobra. Ale wkroczyłem na ścieżkę bez prawa powrotu. Muszę wbić się w nieprzyjacielski okręt. 

Szczerze mówiąc nie mogę powiedzieć, abym z całego serca pragnął umrzeć za cesarza. Ale przeznaczono mnie na śmierć za cesarza i umrę za cesarza".

(Hayashi Ihizo)

"Jestem skazany na samotność, modlitwę, posłuszeństwo i ponoszenie odpowiedzialności przed społeczeństwem, ale nie na Liebe (miłość), która w tej chwili jest ode mnie odległa. Znam przysłowie, które zapewne odnosi się do Leben (życia) symbolizowanego przez kwiat wiśni [opadający po krótkim rozkwicie]. Ale nie lubię tej wersji "czystości", która prowadzi do posłusznego opadania. Człowiek nie powinien umierać posłusznie. 

Wedle mego przekonania w obecnym czasie należy umierać bez sprzeciwu. Innymi słowy, umieranie jest obecnie wymogiem narzuconym przez historię."

(Hayashi Tadao)

"Z serca zapłacz po mnie spokojnie. I powiedz jakieś dobre słowo. I pamiętaj, kiedy mnie już nie będzie."

(Filetas, IV/III w p. n. e)Przekład Z. Kubiak  

 

"Ostatnie słowa do ojca miłego, zarzuciwszy mu ramiona na szyję, rzekła Erato wśród wielu łez:

"Ojcze, już nie jestem z tobą, przesłania moje oczy ciemna - kiedy w nią zapadam - taka ciemna śmierć."

(Anite, III w p. n. e) Przekład Z. Kubiak 

"DZIECIOM ZMARŁYM W CZASIE EPIDEMII OSPY

 

Kiedy przyjdzie wiosna

Z każdej gałązki

Wyrośnie nowy kwiat

Ale te dzieci

Opadłe z ostatnimi liśćmi jesieni

Nigdy nie wrócą." 

 

"Puste i ulotne przeszły moje lata,

Teraz drżący i osłabiony 

znikać muszę powoli." 

(Ryokan), Przekład P. Madej

 

 

                   Zdjęcie nazumi13