Chant Down Babylon

         Pieśń "Lion" z  jednego z najbardziej

         spontanicznych i hipnotycznych

         koncertów roots reggae. Burning

         Spear, który obecnie ma 79 lat, 

         powrócił niedawno z 

         Południowej Afryki i wyruszył 

         do Meksyku...Jego koncerty 

         "elektryzują fanów" roots reggae 

         od 50 lat...Nagrany w 1977 r w 

         Londynie koncert, którego część 

         ukazała się na płycie "Live", 

         przyciągnął podobno do roots

         reggae licznych słuchaczy z

         "Wysp Brytyjskich"...Niestety nie

         ma go na żadnym filmie.  Jest

         bardziej "pierwotny", w najlepszym 

         tego słowa znaczeniu monotonny. 

         Bardzo popularny jest film z 

         częścią koncertu nagranego jako

         "Live in Paris" jedenaście lat

         później.  

         

        

         

         ----------------

         Jah No Dead, scena z "kultowego"

         filmu "Rockers"...
        

         Tzw. discomix (utwór wokalny + dub)

         pieśni "Jah No Dead"...

         

      

        "The Invasion", utwór z płyty "Marcus

        Garvey" uważanej za jedno z 

        "epokowych" nagrań roots reggae.

        Na Jamajce "hitem" była pieśń 

        "Slavery Days"...

        

         

       

         Nagrana w legendarnym Studio One

         w 1969 pieśń roots reggae, jedna z

         najważniejszych w historii tego 

         gatunku...Legenda mówi, że Bob

         Marley, jadąc na osiołku, usłyszał 

         podśpiewującego Winstona Rodney' a

         (Burning Spear' a) i polecił go 

         producentowi...Marcus Garvey,

         Bob Marley i Winston Rodney 

         pochodzą z St. Ann na Jamajce. 

        

         

        

         Pieśń z płyty "Hail H.I.M" nagranej

         z muzykami "The Wailers", zespołu 

         Boba Marley' a. Jej producentem 

         był basista "The Wailers" Aston

         Barrett.  Linia basu jest wyrazista. 

         

         

      

        Płyta "Social Living" jest jednym z 

        z najlepszych nagrań muzyki

        reggae. Jej głębokie brzmienie 

        nadaje utworom szczególny autentyzm.

        "Living Dub", płyta z dubami do

        jej utworów, jest tak samo cenna. 

         

              WSZYSTKO MA SWOJĄ HISTORIĘ 

        Określenia stereotypowe wziąłem w

        cudzysłów. Nie znoszę ich. 😀

        Sensem słuchania muzyki

        nie jest komentowanie jej w taki

        sposób...Pisałem już o roots reggae

        w sposób, który uważam za bardziej

        odpowiedni. 

             Jak prawie wszystkich, do słuchania 

        muzyki reggae uwiódł mnie Bob Marley,

        ale zatrzymał przy jej słuchaniu 

        Winston Rodney (Burning Spear)...

        Złoty okres roots reggae bezpowrotnie 

        minął, jak podobne okresy bluesa 

        i jazzu - muzyka zmienia swoje 

        brzmienie, ale to co cenne, pozostaje. 

        Wytwarza się też specyficzna

        wiedza na ten temat, nie pozbawiona

        całkiem wartości. Pisze się na przykład 

        o "pięciu arcydziełach" Burning Speara,

        nagranych w latach 1975- 1980, do

        których zaliczą się jego płyty 

        "Marcus Garvey", "Man in the Hills",

        "Dry and Heavy", "Social Living" i 

        "Hail H.I.M", a  znany przewodnik

        po nagraniach reggae

        zauważa, że jedną z przyczyn, dla

        których Burning Spear nie stał się

        tak popularny jak Bob Marley, 

        była bezkompromisowość brzmienia. 

        I to później uległo zmianie, jak w

        zdecydowanej większości nagrań 

        reggae po roku 1985...

            Wspomniana wiedza 

        dotyczy nie tylko samych artystów 

        i ich utworów, ale także producentów 

        muzyki, którzy kształtowali jej

        rozpoznawalny styl, jak Joe Gibbs,  Bunny

        Lee, Coxson Dodd,  Glen Brown, Randy, 

        albo król dabu King Tubby. Niektórzy 

        z nich, jak Lee "Scratch" Perry, Augustus 

        Pablo, Keith Hudson, sami byli 

        wybitnymi artystami i odegrali 

        największą rolę  w kształtowaniu

        brzmienia roots reggae. Lee Perry

        robił to nawet po spaleniu swego

        słynnego Studio "Black Ark"...

        

              Pamięta się też wielu wybitnych

        instrumentalistów, a wśród nich

        tych, którzy zdobyli największą 

        międzynarodową sławę, jak Sly

        Dunbar i Robbie Shakespeare 

        i zespoły, które uczestniczyły w

        sesjach nagraniowych i koncertach,

        poza muzykami "The Wailers"

        (jak cudowni bracia Carlton i Aston

        Barrett), "Roots Radics","Black Disciples",

        czy "Aggrovators." Dwie potężne  firmy 

        płytowe- "Island" i"Virgin", i sporo

        mniejszych  "promowało"

        reggae, "inwestując" w nagrywanie 

        tej muzyki. Producent Chris Blackwell

        sprzedał miliony egzemplarzy płyt 

        Boba Marley' a, a "Virgin"

        zarobiło sporo wydając serię "Virgin. 

        Front Line." Niektórzy uważają 

        Chrisa Blackwella za wampira, który 

        wyssał soki z reggae, ale był to wampir, 

        który otworzył je na świat. Nie tylko

        Marley, ale nawet Burning Spear i

        Ijahman, mogli pozostać nieznani

        szerszej publiczności. 

        

            Roots reggae odróżnia sie od innych 

        stylów należących do tzw. mainstreamu

        przede wszystkim tekstami, 

        nawiązującymi do tradycji

        rastafarianizmu, wybitnych

        postaci walczących o prawa

        dawnych niewolników 

        (Marcus Garvey, Martin Luther King, 

        Malcolm X, Nelson Mandela), 

        ukazującymi cierpienie będące skutkiem

        nierówności społecznych (w tzw. 

        reality). Wyrażają też one nie tylko

        wizję wyzwolenia społecznego 

        (w tym czasie w Afryce były jeszcze

        kolonie i apartheid), ale także życia 

        w harmonii z naturą. Nie wszystkie 

        te elementy pojawiają się zawsze. 

        Lee Perry np. dystansował się wobec 

        rastafarianizmu, którego nie 

        traktował poważnie. Brzmienie roots

        reggae jest często bardziej surowe, 

        niż  brzmienie "regowego" mainstreamu, 

        ale i bardziej naturalne, w jakimś 

        sensie bliższe etnicznemu. Niezależnie 

        od tego, czy jest ciężkie, czy

        lżejsze, opiera się na wyrazistej linii

        basu i instrumentach perkusyjnych, 

        (bębny), często, jak u Burning Speara, z 

        udziałem blaszanych (saksofon, trąbka). 

          

 

             Burning Spear, Ijahman Levy, Augustus

        Pablo, Prince Far I,  Culture, Gladiators, 

        Keith Hudson, Misty in Roots, Black

        Uhuru, Ras Michael, Abyssinians, Congos, 

        Israel Vibration, Mighty Diamonds, 

        Willie Wiliams, Hugh Mundell, Yabby You

        Rico Rodriguez, Johny Clarke, Lee Perry,

        Max Romeo, Twinkle Brothers, Winston           

        Jarrett, Prince Alla, Bim Sherman, Junior

        Byles, Wailing Souls, Junior Murvin,  

        Prince Lincoln Thompson, Delroy 

        Washington, Etiopians, 

        Third World, Don Carlos, Judy Mowatt,

        Pablo Moses, Jah Lion, Earl Sexten, The 

        Mystic Revelation of Jah Rastafari i

        wielu innych, czasem mniej 

        znanych lub niemal anonimowych 

        artystów, pozostawiło tak wiele

        znakomitych nagrań, że 

        można by było nimi obdzielić inne 

        muzyczne epoki.  Zdarzało się, że ktoś "z 

        ulicy "nagrał jedną lub kilka piosenek,

        żeby zarobić parę groszy i więcej już 

        do studia nie wracał...Również oczywiście

        Tosh i Bunny Wailer, dawni członkowie 

        zespołu Boba Marley' a, którzy 

        byli niezwykle popularni po rozpoczęciu 

        "kariery solowej."  Popularni artyści 

        "mainstreamu", jak Dennis Brown i 

        Gregory Isaacs, mieli

        w tamtym czasie sporo rootsowych 

        nagrań. Podobnie jak tzw. deejaye, 

        jak Big Youth, albo Dillinger, Prince

        Jazzbo, Trinity, Tapper Zuckie, I Roy, 

        czy U Roy, poeci dabu, jak Linton Kwesi 

        Johnson i Mutabaruka. A Eek- A- Mouse,

        Horace Andy, Barry Brown, Linval 

        Thompson, Sugar Minott, Barrington

        Levy, Freddie Mac Greggor - gwiazdy

        dancehallu, też nagrywali roots reggae. 

            Poza tym roots reggae istniało w 

        tym czasie nie tylko na Jamajce, ale i w 

        Anglii (Aswad, Steel Pulse, Matumbi, 

        Misty in Roots, Cimarons), a później 

        także w USA (Groundation, 

        Humble Soul), w krajach latynoskich

        (Elijah  Emanuel, Gomba Jahbari, Ponto 

        de Equilibrio, a częściowo także 

        Fidel i Alika and Nueva Alianza). 

        O polskim reggae tu celowo nie 

        wspominam...Z afrykańskiego 

        najbliższy mi był Alpha Blondy, ale 

        to też już okres nieco późniejszy. 

 

  

            Czuję, że powoli zamieniam się 

       w słownik...😀Wyliczanie nikomu nic 

       nie mówiących czasami nazwisk 

       jest zajęciem zgoła bezsensownym. 

       A w dodatku można jakieś ważne 

       przez przypadek, albo po prostu

       z braku uwagi, pominąć. A podobnie

       jest z poszukiwaniem jakiejś definicji

       tej muzyki. Wspominam o 

       tym jedynie po to, aby pokazać, jak 

       rozległa może to być wiedza.  

       Znam roots reggae z tysięcy nagrań 

       i muzyki przede wszystkim słucham,

       a czytam o niej jedynie przygodnie. 

       Wolę też pisać o tym, co jest mi w 

       niej bliskie, udostępniać nagrania,

       które lubię i dzielić się moimi 

       impresjami, jak to wielokrotnie

       robiłem. W takich sytuacjach 

       czuję się raczej poetą i mój wątły 

       być może temperament naukowy

       schodzi na dalszy plan...🙂

       

          Roots reggae działa na mnie kojąco, 

       pozwala zapomnieć 

       o cierpieniach i upokorzeniach, jakie

       niesie życie i wtopić się w naturę. 

       Niektórzy nazywają tych artystów 

       naturszczykami, ponieważ byli to

       przeważnie ludzie prości. Prince Far I

       na przykład opowiada, że chodził do

       szkoły podstawowej, ale jej nie ukończył. 

       Wielu z nich było, w moim poczuciu 

       artystami i miało jakąś wizję świata i 

       życia. Prince Far I był kimś w rodzaju 

       gniewnego starotestamentowego 

       proroka, a Ijahman Levy - prorokiem

       łagodnym.  

   

                    PRZESŁANIE 

             

             Burning Spear wyraża 

       przeświadczenie, że muzyka służy 

       walce ze zniewoleniem, także 

       ekonomicznym i mentalnym i ma

       charakter uniwersalny. Reggae nie

       jest muzyką, która opowiada jedynie o

       cierpieniu "czarnych", ale wyraża 

       cierpienie każdego człowieka 

       skrzywdzonego przez społeczny system. 

       I podobnie miłość ma 

       charakter uniwersalny. Jak mówił   

       podczas koncertu w Południowej Afryce 

       20 lat temu, nie jest ważne, jak kto 

       nazywa Boga, czy mówi o nim Allach, czy 

       Chrystus, albo jak on sam -  Rastafari...

       Podobną myśl wyrażał 

       największy indyjski muzyk XX wieku

       Ali Akbar Khan.  Mówił, że ragi nie są 

       ani hinduistyczne, ani arabskie i że, 

       aby je zrozumieć, trzeba zapomnieć 

       o wszelkich granicach...Jest to przesłanie 

       aktualne szczególnie dzisiaj, kiedy są ludzie,        

       którzy tańczą swój taniec nad grobami 

       ofiar plemiennych mordów. 

             

                NATURALNA MISTYKA

                    

            Słuchając roots reggae czuję przede

      wszystkim wibrację samej muzyki 

      płynącą przez powietrze - coś, co można 

      by nazwać naturalną mistyką. Nie 

      wchodzę w rozróżnienia, a teksty

      rzadko traktuję w sposób dosłowny. 

      Nie znaczy to jednak, że nie są dla mnie

      istotne. Chociaż dominuje wyobrażenie,

      że reggae jest pogodną a nawet wesołą 

      muzyką, jak w każdej innej muzyce

      bliska jest mi w nagraniach melancholia. 

      Dlatego obok Burning Speara, z okresu

      kiedy była u niego częsta, chętnie słucham 

      nieco mrocznych pieśni i melorecytacji

      Prince' a Far I-a, Keitha Hudsona, 

      melodii Augustusa Pablo...Są też takie 

      u Marley' a.  Moją ulubioną płytą reggae

      jest "Social Living" Burning Speara. 

      Bardzo polubiłem Josepha

      Hilla z "Culture", ale jego witalizm i

      radość niezmiernie rzadko dopuszczają 

      melancholię. Na ogół o rzeczach smutnych

      a nawet o apokaliptycznych wizjach

      śpiewa z tym samym entuzjazmem. 

      Ijahman ma w głosie ujmującą łagodność i 

      śpiewność. Dwie pierwsze jego płyty są 

      zresztą zupełnie wyjątkowe - szczególnie 

      pierwsza "Haile I Hymn", nie ma sobie

      równych - ale potem popsuł nieco

      brzmienie. Kwestia brzmienia jest w

      roots reggae niezwykle ważna...Im 

      bardziej jest naturalne, tym lepiej.