Weltschmerz. Niedokończona opowieść...

     Nagle wybuchła wiosna.  Niektóre drzewa były jeszcze bezlistne, ale inne zazieleniły się, wyrosła trawa i kwiaty, odezwały się ptaki, życie nabrało barw i ciepła.  Tu muszę przerwać...Nie ma chyba sensu opisywać tego szaleństwa zmysłów,  radości i nadziei, jakie niesie ze sobą jasność wiosennego dnia. Opisy wiosny powinno się przepisywać od poetów, zakochanych lub szaleńców, najlepiej takich, którzy przeszli do historii literatury, a i tak będą zawsze banalne. Są słodkie i mdłe jak ziemia na rozkopanym grobie i śpiew skowronka zanim pochwyci go w szpony drapieżny ptak. Dla samotnika, jakim był nie istniało nic, co mogłoby wprawić go w większy smutek i przerażenie. Znikła dawna asceza, która przedłużała żałobę po utracie wszystkiego, czym żył, za późno było na jakąkolwiek zmianę, a każda chwila zbliżała go ku przepastnej otchłani. Przyszłej wiosny drzewa zazielenią się na nowo, ale jego już nie będzie. Może gdyby była przy nim kobieta, albo przyjaciel, śmierć nie byłaby tak blisko.  Czuł, że to tylko pozór.  Sam tyle razy był bezradny i nie potrafił pomóc tym, których kochał.  Jednak samotność była zbyt fizyczna, aby mógł ten pozór odrzucić. Nocami pisał o niczym, a we dnie walczył o to, żeby nagle nie zasnąć podczas spaceru, albo słuchania muzyki. To był głęboki sen, po którym, nawet jeśli trwał krótko, nie mógł uwolnić się od poczucia nieistnienia w tych przerwach świadomości, rozpadlinach niebytu. Nawet kiedy spotykał kogoś serdecznego, kto przez cały czas się do niego uśmiechał i okazywał szacunek, wiedział, że za chwilę odejdzie, a nawet po prostu zniknie, a więc nie był kimś realnym, a jedynie wyobrażeniem. "Byłem pana studentem"; "Pamiętam, co mi pan powiedział dziesięć lat temu"; "Myślałam o panu przez te lata", "Dawno pan nie przychodził." Nie opuszczała go tylko myśl o zbliżającej się nieuniknionej zagładzie. Znał tyle opowieści o życiu innych ludzi, którzy, jak napisał przed wiekami perski poeta, "na tym świecie szaleli", a potem "pokładli się w śmiertelnej pościeli." Były to niemal wyłącznie jakieś absurdalne historie, niesłychanie ważne dla tych, którzy je snuli i przeżywali. A kończyło je wyznanie jego matki: "Życie uciekło mi,  sama nie wiem kiedy."  Zwykle mówiła, że gdyby w dzieciństwie podczas wojny nie straciła ojca, to jej życie wyglądałoby inaczej.  Musiała być niedlugo potem przy jego ekshumacji.  Pamięta, że kiedy go wykopano z ziemi miał na twarzy zarost. Jej matka, która przeżyła egzekucję pod trupami i trafiła do powstańczego szpitala, mówiła potem, że nie bała się śmierci. Czuła tylko pogardę dla tego, kto do niej strzelał. Straciła jednak nie tylko męża, ale i prawą rękę, i rodzina uważała ją za kalekę.  W tamtych czasach nie było eleganckich protez. Wstydziła się, ukrywając ją  pod rękawem. Przez długi czas jak wierny pies po śmierci swego pana, spędzała dnie i noce na jego grobie, ale musiała pójść do pracy, bo miała dwie nieletnie córki, z których jedna, łączniczka w powstaniu, przyniosła z kanałów gruźlicę...Gdyby można było o takich rzeczach zapomnieć...Tego samego wiosennego dnia znalazł w antykwariacie listy miłosne Goethego, adresowane do dziewięciu kobiet i listy Dostojewskiego, pisane podobno chropawym stylem, ale serdeczne. W jednym z nich pisarz, któremu nieoczekiwanie zamieniono karę śmierci na cztery lata katorgi, prosi znajomych i przyjaciół, aby mu wszystko wybaczyli i pisze, że każda chwila życia jest cenna.  Nigdy nie czytał listów pisarzy, choć sam napisał ich bardzo wiele. Musiało w nich być coś więcej niż jeszcze jedna absurdalna historia życia. Zresztą nawet jego wiara w absurd dawno się już załamała.  Istnieją tylko sploty przyczyn i skutków, istnienia, albo niezaistnienia czegoś.  Nie mówiąc o buddyjskich komplikacjach, że coś istnieje nieistniejąc, albo nieistnieje istniejąc. To już czysta metafizyka.  Cała wiedza o okolicznościach życia sprowadza się do znajomości owych splotów, a to znaczy, że nie wiemy o nim prawie nic, bo przeważnie są one przed nami zakryte. Reszta to nasze wyobrażenia. Jak napisał ktoś, nawet pluskwa to tajemnica, a co dopiero inny człowiek. A przecież najczęściej najmniej znamy samych siebie.  Pod koniec życia zwykle, mimo wszelkich doświadczeń, zazwyczaj nie wiemy o sobie nic pewnego. Nie wiemy, co zrobilibyśmy w sytuacji zupełnie nieoczekiwanej, w nieznanej opresji lub w chwili wielkiego szczęścia. Nie lubił jednak w ten sposób filozofować. Każde przyjęte założenie jest jak koleina, w której grzęznie świadomość, a zdrowy sceptycyzm zamienia się w dogmat. I jest tylko ta proteza, którą chcielibyśmy ukryć w rękawie...Marek Aureliusz pisał: "Albo istnieje chaos pomieszany, albo świat uporządkowany." Ale czym jest ten porządek?  I jak on  się ma do tego, że pierwszego września w wyniku zbiorowego obłędu wybucha wojna światowa. Z takim samym entuzjazmem, jakby chodziło o wiosnę, choć to złota jesień. Albo, że ktoś  znienacka przestaje kogoś kochać, albo zdradza przyjaźń i porzuca na pastwę losu. Kochać wszystko, co się wydarza, mógłby tylko ktoś z góry przeznaczony na ofiarę, kto wiedziałby o tym i uważał za jedyne wyjście, jak ofiara religijnego rytuału pozwalająca wyrwać kapłanowi własne serce. Ale kiedy życie zbliża się do naturalnego kresu nawet samobójstwo traci zbawczy sens...Tołstoj napisał w dzienniku, że kiedy umierając będzie czuł miłość, mrugnie powieką.  Nie wiemy, czy mrugnął...