Zapomnienie

            Nazumi13 na cmentarzu Highgate 

            Tak się jakoś stało, że w Londynie 

   sporo czasu spędzaliśmy na przeróżnych 

   cmentarzach.  B. , której grobu dotąd nie

   odnalazłem, znajdowała tam schronienie

   przed hałasem miasta.  Początkowo 

   lubiła tam skruszona przychodzić po

   ekscesach alkoholowych, a później, 

   kiedy życie miała już pod kontrolą,

   robiła zdjęcia.  Mieliśmy różne 

   przygody. Jedną z nich opisałem 

   dwukrotnie w opowiadanku "Cmentarna

   klamka."  Miałem pewien kłopot z

   odnalezieniem pierwszego tekstu, więc 

   napisałem drugi, który różni się wyraźnie 

   od pierwszego. Trzeci raz już raczej nie      

   wrócę do tego tematu.  Opowiadanie to ze

   wspomnienia przeobraża się w opowieść 

   niesamowitą.  Nie należy zabierać z

   cmentarza zardzewiałych klamek, 

   które odpadają od drzwi grobowca w

   kształcie piramidy egipskiej, ponieważ 

   może nas spotkać nieszczęście. Ciekawą 

   właściwością niektórych takich opowieści 

   jest to, że zdarzenia, które wydarzyły się 

   naprawdę, wydają się często całkiem 

   nieprawdopodobne, a te, które podsuwa

   autorowi wyobraźnia, choć są to 

   niestworzone rzeczy, przybierają często 

   pozór realności. 

          

          Dzisiaj rano pojadę z bratem i jego

   żoną na grób Mamy, na północny 

   cmentarz, gdzie jest też w kolumbarium

   tablica poświęcona profesorowi Marianowi

   Przełęckiemu, który umarł przed chwilą -

   to jest jakieś dziesięć lat temu. Był on w

   moim poczuciu najwybitniejszym polskim

   filozofem po odejściu Elzenberga, 

   Kotarbińskiego i Tatarkiewicza, i kimś 

   dla mnie szczególnie bliskim. Na cmentarzu

   tym leży też Zosia, z którą przyjaźniłem się 

   podczas jej ciężkiej choroby i jako pierwszy

   musiałem rzucić grudę ziemi na jej głowę 

   podczas pogrzebu. A także drugi mąż Mamy,

   człowiek niezwykle serdeczny, który 

   cieszył się, kiedy wyszedłem ze szpitala,

   jakby sam przeżył ciężką chorobę. Niestety

   w rok później odszedł z tego świata. W 

   trudnych chwilach życia zwykł wzdychać 

   i mówić "Wszystko będzie, tylko nas nie 

   będzie."  Przeżył obóz koncentracyjny

   na Gołej Wyspie w Jugosławii, w którym 

   spędził po wojnie kilka lat za obronę 

   prześladowanego politycznie przyjaciela. 

          Ktoś mi niedawno powiedział, że 

   moje wspomnienia i zapiski byłyby dla

   niego bardziej interesujące, gdybym 

   pisał je w trzeciej osobie. Jestem  

   kimś zupełnie nieznanym i trudno, żeby 

   koleje mojego losu mogły kogoś 

   zainteresować, poza może osobami, 

   które mnie osobiście znają. Może 

   gdybym zgwałcił stuletnią, bezzębną 

   staruszkę - żartował - mógłbym zwrócić 

   na siebie uwagę. Ale czy pisze się 

   dla zwrócenia na siebie uwagi? 

         To prawda, że nie są wolne od przeżyć 

   i subiektywizmu, jednak ukrywa się za tym

   daleko większy dystans niż przy

   powierzchownej lekturze może się 

   wydawać.  Tego rodzaju "wyznania"

   nie mogą być beznamiętne, ani 

   bezrefleksyjne, są przecież zapiskami

   nie tylko zdarzeń, ale i nastroju. 

   Staram się też nie udawać kogoś innego 

   niż jestem, a szczerość jest nie tylko cechą 

   wybrańców- wielkich lub wybitnych

   ludzi. Uważam, że mam do niej prawo,

   a o najważniejszych moich przeżyciach 

   prawie tu nie wspominam, ponieważ 

   nie taki jest duch (genius loci) tego 

   miejsca. Piszę przede wszystkim dla

   przyjaciół, istniejących i nieistniejących  

   i nie muszę wspinać się na palce, żeby    

   dodawać sobie ważności. 

          Powrócę na chwilę do wczorajszych

   rozmów. Jak zauważył Eric R. Dodds

   Gdyby poprosić jakiegokolwiek 

   wykształconego poganina z II w n. e. 

   o opisanie w kilku słowach różnicy między       jego własnym życiem a życiem 

   chrześcijanina, mógłby powiedzieć,

   że różnica leży pomiędzy logismos

   a pistis, pomiędzy racjonalnym 

   przekonaniem a ślepą wiarą. Dla

   każdego człowieka wychowanego

   na klasycznej filozofii greckiej słowo 

   pistis oznaczało najniższy rodzaj

   poznania: to był stan umysłu człowieka 

   niewykształconego, który wierzy w to,

   co zasłyszy, nie potrafiąc przedstawić 

   dowodów dla takiego przekonania. 

   Z drugiej strony św . Paweł, idąc za

   tradycją żydowską, przedstawiał 

   pistis jako główny fundament życia 

   chrześcijańskiego. A tym, co zdumiewało

   wszystkich wczesnych pogańskich 

   obserwatorów, Lukiana i Galena, 

   Celzusa i Marka Aureliusza, było 

   całkowite zawierzenie chrześcijan 

   w nieudowodnione twierdzenie - do 

   tego stopnia, by chcieli umrzeć za to,

   czego nie można udowodnić. 

   ("Pogaństwo i chrześcijaństwo w

   epoce niepokoju"). 

         Żyjemy dzisiaj w czasach

   podobnego niepokoju, w oczekiwaniu

   na to, co przyniesie upadek 

   współczesnych imperiów a być może 

   nawet na zagładę dotychczas 

   istniejącego świata, co zauważają 

   ludzie zatroskani o losy tego świata 

   jak sowy, a ufność wiary łatwo niestety 

   pomylić z fanatyzmem. Większość 

   ludzi zajęta walką o przetrwanie, albo

   pławieniem się w luksusie (skoro 

   pieniądz stał się ich Bogiem) tego nie

   zauważa, ale jakiś niepokój w starej

   Europie, która znalazła się na 

   peryferiach współczesnego świata, 

   udziela się wielu ludziom.  Manipulowani

   przez ideologię, gotowi byliby może 

   nawet, gdyby im się chciało, dać się 

   poprowadzić na rzeź, a nie tylko marznąć 

   podczas zimy, chociaż ich wiara w

   demokratyczny porządek świata niewiele

   ma wspólnego z rzeczywistością polityki

   i budzi w nich tylko nienawiść...którą 

   w zbiorowym amoku uważają za 

   nienawiść wobec zła. Na razie hulają 

   jeszcze na swych elektrycznych 

   hulajnogach potrącając na ulicy bezradne

   staruszki, a wszelkie odruchy serca

   nazywają rozdawnictwem. Czym jest ta

   współczesna neoliberalna wiara w 

   zdehumanizowany, oparty na 

   przemocy technologicznej, porządek 

   świata? 

          Wszystko przemija. Pozostaje 

   tylko pamięć i mrok zapomnienia...