Światło niewiekuiste

    Czy tak wyraźnie?  Gdyby tak było to zmierzch i świt nie skrywałyby w sobie takiej tajemnicy. Pamiętam, jakim odkryciem było dla mnie to, że indyjskie ragi wykonywano o różnych, ale wyraźnie określonych dla każdego utworu, porach dnia i nocy. A ponieważ po moich powrotach z Londynu czułem cierpienie rozłąki z osobą, którą kochałem, zacząłem słuchać rag o tych właśnie porach i dopiero wtedy wyrażany przez nie nastrój stawał  się  dla mnie  nie tylko zrozumiały, ale i przeżywałem pełniej każdy ich szczegół. A ponieważ w moim pokoju było zimą nie więcej niż 10-12 stopni, którejś tęsknej nocy przeziębiłem się i dostałem zapalenia płuc.  Od tego czasu przestałem słuchać rag nocą, tracąc tym samym jakąś cząstkę ich piękna. A teraz nie słucham ich wcale.

      Ale zawdzięczam im to, że otworzyły mi oczy na fenomen współczucia. Niektóre najpiekniejsze ragi mają bowiem na celu jego obudzenie.  Ja jednak przekonałem się o jego mocy także w inny sposób. Nikt mnie wtedy nie odwiedzał, a moja była już wtedy żona pozostawiła u mnie na rok naszą  Kitusię, z którą teraz mieszkałem. I którejś nocy, kiedy niemal dosłownie walczyłem o życie, kot zbliżył się do mojej twarzy i patrząc na nią zaczął płakać. Łzy płynęły Kitusi z oczu, a potem zaczęła mnie czule lizać. Powodem tej czułości nie było jakieś zaniedbanie jej potrzeb. Miseczka była pełna, miała wodę i wygodne posłanie, przytulalem ją, mogła wychodzić. Co najwyżej czuła się nieco zaniepokojona...Pamiętam, że poczułem to samo na dzień przed jej śmiercią, kiedy próbując do mnie podbiec, przewróciła się i upadła, a na jej twarzy malowana się rozpacz. Był piękny, ciepły, sierpniowy dzień i wtedy po raz ostatni widziała słońce. Mitsuko umarła potem na ten sam nowotwór.

     W hinduskiej "Puranach" jest piękna przypowieść o człowieku, który uwolnił się od przywiązania do życia i udał  się do lasu medytować. Mieszkając na łonie  natury czuł wielką radość i nie martwiła  go własna śmierć. Ale ta beztroska skończyła się, kiedy ujrzał w lesie śliczną sarenkę. Przygarnął maleństwo i od tej chwili w jego sercu zamieszkał niepokój o nią.  W każdej  chwili mógł napaść na nią tygrys, który stale śledził okolicę, podobnie jak wąż. Pamiętam, że czułem się wtedy podobnie do bohatera tej opowieści. Życie jest przecież jak drzemiący tygrys (jak mówi sławny indyjski poemat), a nic tak nie wiąże z życiem jak współczucie i niepokój miłości. Kiedy moja ukochana była w szpitalu nie mogłem nawet do niej pojechać... Ale ten utracony spokój nie był niepotrzebną ofiarą. Ten, kto poznał trochę indyjskiego ducha wie, jaka jest wartość współczucia, choć powstrzymuje ono człowieka wolnego od wejścia w bezgraniczny spokój nirwany. Oznacza to karmiczne uwikłanie, które jest jednak udziałem oświeconej istoty. Oświecenie wyraża się w pragnieniu poświęcenia własnego spokoju dla ratowania innych czujących istot. Najpełniej  odzwierciedla  je buddyjski ideał bodhisattwy, który choć sam mógłby zaznać szczęścia, nie porzuca świata na pastwę losu. 

     Oczywiście buddyzm to w perspektywie "Puran" raczej herezja. Ale piękna herezja, o ile tylko rozumieć ją w podobny sposób. Zazwyczaj przecenia się mądrość, a nie docenia współczucia, choć jedno warunkuje drugie. Cierpienie to cierń, który należy usunąć z rany życia. Ktoś  słusznie i nie przypadkiem powiedział: "Nie ma pradżni bez karuny ( mądrości bez współczucia)." Mądrość jest jak pełne radości światło dnia, a współczucie jak niepokój nocy...

      Nie chciałbym dopowiadać wszystkiego. Ale jest dla mnie dość oczywiste, że nie ma potrzeby nakładania na twarz maski mędrca, ani maski tragicznej. Jestem najzwyklejszym w świecie człowiekiem, który jak opadły z drzewa liść zostanie niedługo, a może już nawet jest,  zadeptany. A tajemnica zmierzchu - pory spotkania życia ze śmiercią pozostanie na zawsze nieprzenikniona...

     W pewnym sensie mistycznym, czy głęboko  metafizycznym, istnienie i świat są jednością, podobnie jak dzień i noc, życie i śmierć, ja i ktoś inny, piękno i brzydota, sen i jawa, dobro i zło, światło i mrok.  Z punktu widzenia całości istnienia przeciwieństwa te nie są czymś realnym. W naszej zachodniej kulturze wyolbrzymia się je, wzbudzając w ten sposób niepotrzebny lęk. Nie znaczy to jednak, że mistycyzm, panteizm i inne jednoczące wizje świata są bardziej realne.  Nasuwa się przecież pytanie, czy jakakolwiek całość istnieje, a jeśli nawet istnieje, to ma jakowyś "punkt widzenia" poza naszym własnym. 

       Ludzie bywają czasem niepotrzebnie okrutni i  wydaje im się, że sa są mądrzy, kiedy dla innego w gniewie nie mają litości. Nie służy to niczemu poza utwierdzaniem się we własnych racjach. Kiedyś wspomniałem komuś w wirze rozmowy, że moja córeczka nie żyje. 

      - To trzeba było sobie dorobić następne. - powiedziała ta osoba, bo akurat chciała mi przyłożyć...

      Odpowiedziałem spokojnie, że  pewnie trzeba było. Nie poczułem się zraniony, ale pomyślałem, że chyba nie na tym polega szczerość w przyjaźni. Wolny od jakiegokolwiek resentymentu nie potrafię jednak żywić urazy, a przeciwnie, cieszę się, że pociechę ma...Zwykle rani się kogoś słowem  przypadkowo i pamiętliwość sprawia tylko, że bardziej cierpimy. Ale, jak mówią na Wschodzie, woda obmywa wszystko z brudu. 

      Jest ciepła, piękna noc, może już ostatnia tak ciepła tej jesieni. 3.15.  Wracam do domu...

     

    Zdjęcia nezumi13