O samozadowoleniu

                                                Nishino Yoichi       

            "Kiedy spotyka cię nieszczęście

     przyjrzyj się własnemu życiu"

     (Mikołaj Gogol)  

         

         

         Przyglądam się...Ale nawet w nieszczęściu trzeba mieć trochę szczęścia. Czasem mówię do siebie w opresji, kiedy jest trochę lżej "Połowa szczęścia", zamiast "Całe szczęście!" Na przykład kiedy dokądś się śpieszę i udaje mi się zdążyć na autobus. To, że się nie spóźniłem nie oznacza przecież, że wszystko dalej ułoży się pomyślnie. Lubię żartować w ten, czy inny sposób, kiedy sytuacja jest poważna, nie może to być jednak jakaś błazenada, skoro licho nie śpi. 

    Dobrze jest nie popełniać tych samych błędów, ale sporo w życiu zależy też od splotu przyczyn, na które nie mamy większego wpływu, nazywanych często w sposób metaforyczny losem. Są one istotnym ograniczeniem nie tylko wolności, ale i samego życia, z którym próbujemy się godzić. Jednak "Najtrudniej pogodzić się z samym sobą" - konstatuje słusznie pisarz i zauważenie, że tak wiele rzeczy od nas  n i e zależy nie może być wymówką. 

         Zaglądam czasem w zwierciadło społeczne, ale nie po to, aby przed nim robić małpie miny, albo odgrywać jakąś rolę, ale żeby się czegoś o sobie dowiedzieć. Nikt jednak nie zna nas tak dobrze, jak my sami.  Czasami jakaś osoba,  której nie znam, nieoczekiwanie mnie chwali:

       

          Cieszą mnie takie wyrazy uznania będące wyrazem oceny jakiejś mojej twórczości - kiedy ktoś osobiście mnie nie zna, sprawiają wrażenie bezinteresownych. Ale przez pochwały człowiek nie staje się lepszy.  Jak podobno mówił Budda

          

nie należy przejmować się pochwałami, napaściami, ani lekceważeniem. Są to bowiem rzeczy zewnętrzne wobec nas samych. Podobnie nie należy szczycić się z posiadania czegoś, ani martwić tym, że czegoś nie posiadamy. Co z tego na przykład, że mamy elegancki i szybki samochód, albo piękny dom, albo, że możemy gdzieś daleko podróżować. Nie jest to żadna nasza osobista zaleta, ani zasługa.  Jeśli ktoś ma dobry charakter, albo potrafi być dla innych życzliwy, wtedy dopiero można mówić o jakichś powodach do dumy. Ale tacy ludzie nie unoszą się dumą - są skromni i nie widzą w tym niczego wyjątkowego. 

      Poza tym oczywiście wszystko to możemy utracić, a jeśli szczęśliwie nie utracimy, to nie przybędzie nam od tego rozumu.  Ludziom trudno czasem zrozumieć, że kolekcjonerzy rzeczy materialnych, czy przeżyć, umierają tak samo jak inni ludzie. I tak samo umierają ci, którzy mają wielu przyjaciół i samotni. Stoik Epiktet słusznie napominał "Nie szczyć się nigdy z zalety cudzej", np. z tego, że jesteś posiadaczem pięknego konia.  

    Budda szedł dalej uznając nierealność naszego ego (duszy, "ja"). Aż wyszedł poza realny świat, a jego uczniowie błąkali się drogą zawrotnej metafizyki myśląc, że kroczą ścieżką wyrzeczenia i współczucia. Tak powstał ideał tzw. mahajany (szerokiej ścieżki) - człowiek oświecony rezgnuje z wejścia w nirwanę pragnąc wyzwolić od cierpienia wszystkie czujące istoty. Ale ogrom cierpienia jest tak wielki, że owo wyzwolenie możliwe jest w perspektywie niemal kosmicznej.  

     Później porzucili metafizykę na rzecz pragmatyzmu i intuicji. Nie zmieniła się tylko potrzeba wewnętrznego samodoskonalenia.  To czyniło ich wyczulonymi na wszelki fałsz i obłudne podążanie za autorytetem.  Znajduje to wyraz w owym obrazoburczym powiedzeniu jednego z mnichów zen: "Jeżeli spotkasz Buddę, powiedz mu, że jest psem". Nie budziło ono zgorszenia. Zwracało uwagę na fakt, że nikt nie staje się lepszy dlatego, że uważa się za ucznia Buddy i czerpie stąd poczucie wyższości nad innym ludźmi, którzy nie rozpoznali jeszcze czterech szlachetnych prawd.    

      To nie jest żadna filozofia, ani moralizowanie, ale głos rozsądku. Nikt nie staje się lepszym człowiekiem przez próżną gadaninę.  Może przechwalać się, że jest silny i nieustraszony jak lew i czuć zwierzęcy niemal strach w sytuacjach wymagających osobistej dzielności, jak Stefek Burczymucha (starsi ludzie pamiętają tę zabawną postać). Nie jest tak ważne za kogo człowiek jest uważany, ale to, kim jest. Niestety nasza współczesna ciasna kultura zapoznaje tę prawdę. 

     Można by zatem powiedzieć - rozmawiaj ze sobą i poznaj samego siebie.  Jeśli twoim nauczycielem jest Budda lub Jezus, to staraj się chociaż trochę być do nich podobny. Jeśli czerpiesz wzór ze źródła życia, z doświadczenia, to nie przypisuj sobie szczególnej mądrości. To Życie jest twoim nauczycielem, a ty jesteś tylko mniej lub bardziej pojętnym uczniem...