Baśń, która może komuś się przydarzy

     Przeglądam "Baśń zimową" Przybylskiego.
To utwór o starości, której niekoniecznie
muszę doświadczyć. Niewielka książeczka, 
ale tak  istotna w opisie ludzkiej egzystencji, 
że warto ją właśnie przeglądać i stale szukać 
w niej czegoś nowego. Przybylski nie uprawiał 
zawodowo filozofii, ale refleksja filozoficzna 
była cząstką jego twórczości zawsze i 
niejednego zawodowego filozofa (he he!) 
po prostu zawstydza!
    To książka nie tylko o starości,
bardzo pesymistyczna i gorzka, ale też 
o tym, jak ją czują i wyrażają poeci: Eliot, 
Iwaszkiewicz, Różewicz (przyjaciel, jak
wiadomo, autora). A też i o samej poezji,
choć to nieco trudniej zauważyć. Sporo
możemy się też z niej dowiedzieć o 
rozterkach Michał Anioła, Leonarda  
i innych wybitnych twórców ich epoki,
o starości Kanta, czy śmierci Sokratesa.  
    Czytałem ją już kiedyś i nawet o niej
wspominałem tutaj: Stary człowiek czeka    
zamknięty w celi śmierci na wykonanie
wyroku, choć nie zna jego terminu. Zajęty
jest różnymi rzeczami i pociesza się czasem
myślą, że to jeszcze nie teraz. 
    Gdyby utwór ten sprowadzał się 
wyłącznie do takich ponurych konstatacji,
to można byłoby go łatwo uznać za wyraz
osobistego niepokoju, który nie może znaleźć 
ukojenia. Ale w opisie Przybylskiego jest tyle 
realnych szczegółów i głębokich obserwacji
życia, że trudno nie zauważyć, że jest to
zarazem próba głębszego zrozumienia czegoś, 
co późnego okresu życia dotyczy i wniknięcia
w jego sens.  
    Jednak dzisiaj uwagę mą zwróciła
konstatacja dotycząca stosunku do starszych 
ludzi w naszej kulturze. Przybylski zauważa, 
że jest on w miarę dobry, zupełnie inny, niż 
w okresie renesansu, kiedy budzili oni 
powszechną odrazę.  Na szczęście autor padł 
ofiarą optymistycznej iluzji, którą odsłania 
teraz tzw. pandemia. 
    Dla pewnej pani bioetyk, która z dumą
mówi o tym, że uczy lekarzy, oczywiste jest,
że w sytuacji braku możliwości udzielenia
pomocy wszystkim, lekarz musi wybierać,
kogo ma ratować i ratować osoby lepiej
rokujące, czyli młodsze. 
    We Francji już teraz odmawia się czasem 
pomocy osobom po osiemdziesiątce, skazując 
je tym samym na śmierć.  W Hiszpanii 
doszło do rozruchów i tłum chciał nie 
dopuścić do umieszczenia w jakimś 
miasteczku staruszków z domu opieki. 
Sceny te były tak upiorne, jakby rozum 
znowu zasnął.  W domu opieki we Włoszech
znaleziono zmarłych staruszków, 
porzuconych na śmierć przez personel, 
który zbiegł...Można przypuszczać, że w
miarę narastania problemów z opanowaniem  
epidemii granica ta zostanie przesunięta
i być może nie będzie się ratować ludzi po 
sześćdziesiątce. Przekonanie pani bioetyk,
że lekarz będzie zawsze dokonywał oceny 
stanu zdrowia takiej starszej osoby i jej szans 
na przeżycie jest złudne. 
     Często podnoszony jest argument, że
starszych należałoby odizolować (a w 
praktyce skazać część z nich na wymieranie), 
zamiast wprowadzać ograniczenia, które
dotkną wszystkich.  A ponieważ za mało 
mówi się o tym, że zarazić się ze śmiertelnym 
skutkiem mogą również ludzie młodzi, ci 
ostatni często lekceważą społeczne nakazy. 
     Nie da się dłużej ukryć faktu, że
obecne dylematy moralne zafundowali
lekarzom politycy i korporacje, których
działania wsparte machiną propagandy 
i reklamy nastawione były na zysk i 
swoisty kult młodości i witalności.  Na
badania medyczne i publiczną opiekę 
zdrowotną przeznaczano niewiele. 
U nas niestety sytuacja pod tym względem
jest szczególnie zła. Pod pretekstem 
zracjonalizowania wydatków wprowadzono
wyniszczający ekonomiczny reżim 
w przekonaniu, że bogaci i tak się wyleczą. 
Doszło przy tym do naruszenia 
wielu podstawowych norm etycznych.  
     Kiedy spytałem kiedyś, dlaczego
w Polsce tyle wydawano na budowę
stadionów, a tak mało na budowę 
szpitali, pewien młody człowiek 
odpowiedział, że młodzi chcą się
bawić, a dziadki powinni wiedzieć,
kiedy trzeba zejść...
     Niestety sposób myślenia tego 
studenta dokładnie odzwierciedlał 
politykę kolejnych polskich rządów, 
przekonanych, że bogacące się warstwy 
społeczne potrzebują przede wszystkim 
igrzysk. Lekarzy marnie opłacano, więc 
tylko w ostatnim czasie wyjechało ich 
z kraju 25 tysięcy.
     Kult witalności jest tak wielki, że    
choć Stadion Narodowy opustoszał,
a w sporcie nic zupełnie się nie dzieje,
nadal połowę serwisów internetowych 
zajmują wiadomości sportowe.  Jest 
ich znacznie więcej niż informacji, jak 
chronić własne zdrowie. A z programów
telewizyjnych nie znikły reklamy
produktów, których chwilowo nie
można kupować.  Ta mało znacząca 
obserwacja pokazuje jednak jakie są 
rozmiary ogłupienia społeczeństwa.
I niczego dobrego nie wróży.   
      Kiedy wartości utylitarne stają
się ważniejsze od wartości ludzkich
wszelka kultura upada. Jej miarą
jest stosunek do ludzi chorych, starych,
słabych, biednych i nieprzystosowanych, 
do dzieci,  zwierząt i bezbronnej przyrody.
Cynizm polityków i ludzi nastawionych
na zysk jest tak wszechobecny, że nawet 
codzienne modlitwy na pokaz nie są w stanie 
go ukryć i każdy trzeźwo myślący człowiek
to widzi.  Ale krytyczne myślenie i 
wrażliwość nie są widać w cenie...